بدنبال برگزاری کارگاه آموزشی خلاقیت و نوآوری برای کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد در روزهای اخیر به دنبال فرصتی بودم تا از زاویه ای خاص به مقوله ی خلاقیت و نوآوری و نقش و تاثیر آن در بهبود شرایط زندگی فردی و اجتماعی وسازمانی افراد بپردازم .
در اواسط جلسه دوم یکی از شرکت کنندگان این پرسش را مطرح کرد که چرا مستقیما سراغ اصل موضوع ( خلاقیت و نو آوری ) نمی روید و اینقدر به حاشیه می پردازید؟! همین پرسش کلیدی را دست مایه ای قرار دادم تا در خصوص آنچه که به عنوان مبانی ورود به فضای خلاقیت است، مطلبی بنویسم .
به اعتقاد من و بر حسب تجربه و مطالعاتی که انجام دادم خلاقیت را محصول ذهن آرام می دانم و رسیدن به آرامش ذهن اگر بخواهد آگاهانه اتفاق بیفتد می بایست پیش درآمد و مبانی آن به درستی تعریف و اجرا گردد . تمام برنامه و هدفی را که در طی کارگاه آموزشی خلاقیت و نوآوری به آن می پردازم و دنبال میکنم آماده سازی ذهن مخاطبین و شرکت کنندگان در این دوره است. چرا که تا زمین ذهن مخاطبین آماده و مهیا نباشد کاشتن بذر خلاقیت در ذهن افراد محصول و ثمره ی لازم را نخواهد داشت هر چند این بذر بسیار ارزشمند و مرغوب باشد . لذا بر این اساس، استراتژی و نحوه ی ارائه خودم را در نقشه راه زیر به اطلاع شرکت کنندگان در کلاس و کارگاه می رسانم .
گام اول :
شناخت وضع موجود
مادامی که وضع موجودمان را به درستی درک نکنیم رفتن به وضع مطلوب و داشتن هدف و دستیابی به نتایج بهتر امری دست نیافتنی خواهد بود . برای این منظور و در خلال آموزش این دوره سعی میکنم تا وضع موجود و بارو های رایجی که در ذهن تک تک ما جای گرفته را موشکافی و ریشه یابی نمایم . از ناهنجاری های موجود در رفتار اجتماعی مان گرفته تا بدعت ها و باور های غلطی که در مسیر زندگی هر روز با آنها مواجه هستیم . همین مسائل به عنوان بزرگترین مانع رسیدن به آمادگی ذهنی برای پذیرش مفهوم خلاقیت به صورت یک توانمندی ذاتی در نحوه ی تفکر و رفتارمان عمل می نمایند. لازم به ذکر است که به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران خلاقیت به عنوان یک مهارت معرفی می گردد . مهارت دانشی است که در بستر تجربه به بار نشسته و می توان از دستاورد های آن بهره مند گردید.لذا بخش قابل توجهی از مهارت خلاقیت را می توان با آماده نگه داشتن ذهن و پرورش آن ، به کنترل و خدمت گرفت .
گام دوم :
میل به تغییر
رضایت داشتن از وضع موجود بزرگترین مانع در مسیر حرکت به سمت کمال و آگاهی است .عطش و خواهش میل به تغییر در ما به عنوان یک عامل محرک عمل می نماید.به عبارتی شناخت دقیق مسائل و مشکلات جاری در رفتار فردی و اجتماعی ما، عطش و میل به تغییر را در ما به وجود می آورد و همین عطش بهترین محرک و انگیزه برای حرکت به سوی چشمه ی جوشان خلاقیت خواهد بود .
گام سوم :
مدیریت نگرش
آنچه که منجر به پذیرش آگاهانه ی حرکت به سمت اهداف و آرزوهایمان می شود، شناخت و مدیریت صحیح نگرش مان نسبت به مسائل و اتفاقات پیرامونمان است. از این رو ضمن شناخت بهتر نقش و جایگاه نگرش در زندگی فردی ، سعی می نماییم تا عوامل تاثیر گذار بر نگرش خود را نظیر انواع پارادایم ها و لنگر های ذهنی شناسایی نموده و با برداشتن این موانع از سر راه ، ذهن را به سوی شناخت و درک خلاقیت هدایت نماییم .
گام چهارم :
درک صحیح مفعوم موفقیت و شکست
موفقیت واژه ایست که در دایره ی لغات اغلب افراد جایگاه ویژه ای دارد و کمتر پیش می آید که در طی روز از این کلمات مترادف و هم خانواده و متضاد آن نظیر موفق، پیروز، پیروزی و شکست استفاده نکنیم. نکته ی قابل توجه اینست که به طور واقعی هر کدام از ما تعاریف و تعابیر مختلفی از این مفاهیم کلیدی و بنیادی در ذهن داریم . هر کس بنا بر نوع نگرش و تجاربی که دارد مفهوم موفقیت و شکست را تعریف و تفسیر می کند در حالی که موفقیت در ذات خود تعریف تقریبا واحد و مشخصی دارد.
جان ماکسول در کتاب مدیریت نگرش خود، موفقیت را در سه عنوان زیر تعریف نموده است :
– شناخت هدف زندگانی
– بالندگی برای رسیدن به توانایی بیشینه
– بذر افشانی به سود دیگران
گام پنجم :
ورود به قلمرو تحول فردی
تحول را بعضا با تغییر هم معنی می دانند . اما در واقع، تحول تغییر و دگرگونی هدفمندی است که آگاهانه انتخاب شده باشد که بطور قطع لازمه ی آن خانه تکانی ذهن از باور ها و اندیشه های کور کورانه و متعصبانه است . هدف و منظورمان از ایجاد تحول ذهنی کشف توانمندی های ذاتی و خدا دادیست که در وجود همه ی ما به امانت گذاشته شده اما چون ذهنمان به دلیل عدم مدیریت صحیح نگرش فردی در غبار مسائل پوچ و پیش پا افتاده پنهان شده ، مجالی برای کشف توانمندی های فردی که یکی از آنها قدرت خلاقیت است باقی نمی ماند .
گام ششم :
شناخت و درک واقعی مفهوم خلاقیت و به کارگیری آن به صورت نو آوری
تمام پنج گام پیشین برای این بود تا زمین و بستر ذهنمان را آماده ی کاشتن بذر مرغوب خلاقیت کنیم. اینکه صرفا بخواهیم با معرفی یکسری ابزار ها و تکنیک ها نظیر SCAMPER صرفا به معرفی ابزار های کاربردی خلاقیت بپردازیم، چاره ی کار ما نخواهد بود . چرا که به این کلام استاد فرزانه شهید، مطهری، باور دارم که فرمود:
” ستایشگر معلمی هستم که به من اندیشیدن را بیاموزد نه اندیشه ها را “
و این مسیر و روند آموزش مفهوم خلاقیت می تواند بصورت خود جوش بسیاری از مخاطبین را با بسیاری از توانمندی های خدا دادی که در وجودشان است آشنا نموده ، و باعث استخراج و بکار گیری هدفمند این موهبات الهی گردد .
فراموش نکنیم که خداوند بزرگ به ما خلاقیت عطا کرده و پیشکش ما به او کشف و بکار گیری صحیح این خلاقیت است. آنهم در راه و هدفی که با بکار گیری خلاقیت دنیا را به مکانی بهتر برای زندگی خودمان و همه موجودات و آفریده های خداوند تبدیل نماییم .
0 دیدگاه